Nguồn gốc hiệu ứng người ngoài cuộc
Hiện tượng tâm lý này được nghiên cứu bắt nguồn từ vụ án năm 1964 tại Mỹ khi hơn 300 người đã chứng kiến hoặc đứng gần cô gái Kitty Genovese nhưng với suy nghĩ "rồi ai đó sẽ giúp", tất cả chỉ đứng nhìn cô gái ấy bị kẻ sát nhân giết.
Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân giải thích cho hiệu ứng người ngoài cuộc, nhưng giải thích chính tập trung vào thuật ngữ "Phân tán trách nhiệm cá nhân" - "Diffusion of personal responsibility" tức càng nhiều cá nhân trong tình huống khẩn cấp, càng nguy cơ không ai 'chịu lên dĩa". Và căn nguyên lại liên quan đến một hiện tượng tâm lý khác - tính ẩn danh (Anonymity), đại khái càng không ai biết mình thì tính trách nhiệm càng giảm, nguy cơ làm bậy càng cao.
Các dạng hiệu ứng người ngoài cuộc
Trong công việc, Bystander effect thể hiện nhiều nhất ở 2 dạng:
Kêu gọi nhận talk, không ai tình nguyện (Với trainer là cảnh mời trả lời, không ai lên tiếng, đặc biệt là online training)
Thấy người khác bị hại, đối xử bất công dù thương nhưng không ai lên tiếng
Cách giải quyết hiệu ứng người ngoài cuộc
Cách giải quyết chính là giảm tính ẩn danh bằng cách:
Trường hợp 1
Mở camera khi họp online
Giữ số lượng người tham dự họp tốt nhất ở nhóm nhỏ (dưới 9 thành viên) nếu có thể
Mời chính xác tên từng cá nhân kết hợp câu động viên và kỹ thuật gật đầu khi mời phát biểu.
Trường hợp 2
Tình huống này phức tạp và cần nhiều nguồn lực hỗ trợ hơn từ phía công ty vì liên quan đến cảm nhận về sự an toàn tâm lý tại nơi làm việc.
NCS, Tiến sĩ Tâm lý lâm sàng Thi Phan
Comments